Wspieranie dzieci w rozwijaniu umiejętności asertywności jest kluczowe dla ich zdrowego rozwoju emocjonalnego i społecznego. Asertywność, rozumiana jako zdolność do wyrażania własnych myśli, uczuć i potrzeb w sposób bezpośredni, otwarty i odpowiedzialny, bez naruszania praw innych, jest niezbędna w budowaniu zdrowych relacji i efektywnym poruszaniu się w świecie społecznym. Ten artykuł ma na celu zaprezentowanie, jak rodzice mogą wspierać swoje dzieci w wieku wczesnoszkolnym w rozwijaniu tej cennej umiejętności, opierając się na przykładach oraz teoriach wychowania i psychologii dziecka.
Zrozumienie asertywności
Zanim zaczniemy wspierać nasze dzieci w rozwijaniu asertywności, ważne jest, abyśmy sami dobrze rozumieli, czym ta umiejętność jest. Asertywność nie oznacza agresji – to nie jest narzucanie swojej woli innym. To także nie jest pasywność, czyli unikanie wyrażania własnych myśli i uczuć. Asertywność znajduje się gdzieś pośrodku tych dwóch skrajności i jest zdrowym sposobem komunikacji.
Przykłady asertywnego zachowania
Przykłady asertywnego zachowania mogą obejmować:
- Wyrażanie własnych potrzeb i uczuć w jasny sposób, np. dziecko mówi: “Czuję się smutne, gdy odbierasz mi zabawkę bez pytania. Proszę, zapytaj mnie najpierw.”
- Ustawianie granic i mówienie “nie” bez poczucia winy.
- Szukanie kompromisów w konfliktowych sytuacjach.
Jak rodzice mogą wspierać rozwój asertywności?
Modelowanie zachowań
Dzieci uczą się przez obserwację. Jednym z najpotężniejszych narzędzi w wychowaniu jest modelowanie pożądanych zachowań. Kiedy rodzice sami postępują asertywnie – wyrażają swoje uczucia, potrzeby oraz ustawiają granice w szacunkowy sposób – dzieci uczą się przez naśladowanie.
Komunikacja w rodzinie
Otwarta i szacunkowa komunikacja w rodzinie jest podstawą dla rozwijania asertywności. Zachęcanie dzieci do wyrażania swoich myśli i uczuć, słuchanie ich bez przerywania oraz akceptowanie różnorodności perspektyw pomaga budować poczucie własnej wartości i uczy asertywnej komunikacji.
Ustanawianie i szanowanie granic
Uczyć dzieci, jak ustanawiać własne granice i szanować granice innych, jest kluczowe. Rodzice mogą pomóc dzieciom zrozumieć, co to są granice, dlaczego są ważne i jak je komunikować w sposób szacunkowy.
Rozwiązywanie konfliktów
Uczestniczenie w rozwiązywaniu konfliktów i poszukiwanie konstruktywnych rozwiązań to ważne lekcje asertywności. Pomoc dzieciom w zrozumieniu różnych stron konfliktu, zachęcanie do szukania kompromisów i asertywnego wyrażania swoich potrzeb przydaje się w rozwoju interpersonalnym.
Pozytywne wzmocnienia
Pozytywne wzmocnienie zachowań asertywnych jest ważne. Kiedy dziecko zachowuje się asertywnie, ważne jest, aby docenić i pochwalić to zachowanie, podkreślając, jak ważne jest wyrażanie swoich myśli i uczuć.
Teoria wychowania i psychologia dziecka
Zgodnie z teoriami wychowania i psychologii dziecka, rozwijanie umiejętności asertywności jest związane z budowaniem samooceny i poczucia własnej wartości. Carl Rogers, znany psycholog, podkreślał znaczenie warunkowego przyjęcia, które zakłada akceptację dziecka niezależnie od jego zachowania. Dzięki temu dziecko może czuć się bezpiecznie, wyrażając swoje prawdziwe ja, co jest fundamentem asertywności.
Bibliografia
- Goleman, D. (1995). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina.
- Rogers, C. (1961). On Becoming a Person: A Therapist’s View of Psychotherapy. London: Constable.
- Gordon, T. (2003). Wychowanie bez porażek. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
- Faber, A., Mazlish, E. (2013). Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Warszawa: Media Rodzina.
- Coloroso, B. (2005). The Bully, the Bullied, and the Bystander. New York: HarperCollins.
Justyna Makaruk
