Rutyna i struktura dnia codziennego są nieodzownymi elementami życia każdego dziecka. Ich znaczenie wykracza poza prostą organizację czasu – są fundamentem, na którym budowane jest emocjonalne bezpieczeństwo najmłodszych. W dobie szybkich zmian i nieustannego bombardowania bodźcami, stabilność i przewidywalność, jakie daje dobrze zorganizowany dzień, stają się kluczowe dla zdrowego rozwoju psychicznego dzieci. W poniższym artykule przyjrzymy się, dlaczego rutyna i struktura są tak ważne dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym, opierając się na teorii wychowania i psychologii dziecka.

Znaczenie rutyny

Rutyna to powtarzalność i regularność w codziennych czynnościach. Dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym stanowi ona rodzaj „psychologicznej kotwicy”, która pozwala na orientację w czasie i przestrzeni, dając poczucie bezpieczeństwa. Psychologowie dziecięcy podkreślają, że rutyna minimalizuje stres związany z nieznanym, ponieważ dziecko wie, czego może się spodziewać. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci, które naturalnie poszukują stabilności w swoim otoczeniu.

Przykłady rutyny

• Poranny rytuał: ustalone czynności po przebudzeniu, takie jak ubieranie się, jedzenie śniadania, mycie zębów, przygotowywanie do szkoły.
• Czas na odrabianie lekcji: wyznaczona pora po powrocie ze szkoły, kiedy dziecko odrabia zadania domowe.
• Wieczorne przygotowanie do snu: kąpiel, czytanie bajek, rozmowy o minionym dniu.

Te codzienne rytuały nie tylko pomagają w organizacji dnia, ale również uczą dzieci dyscypliny i samodzielności.

Znaczenie struktury

Struktura to szersze pojęcie niż rutyna. Obejmuje ona nie tylko organizację dnia, ale również zasady i oczekiwania dotyczące zachowania. Tworzenie jasnych, spójnych zasad daje dziecku poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego, ponieważ wie, na czym stoi i czego się od niego oczekuje. Struktura pomaga również w rozwijaniu samokontroli i odpowiedzialności.

Przykłady struktury

• Zasady dotyczące korzystania z elektroniki: określenie czasu i warunków, w jakich dziecko może korzystać z tabletu, komputera czy telewizora.
• Odpowiedzialności domowe: przydzielenie dziecku konkretnych zadań, np. nakrywanie do stołu, pomaganie w sprzątaniu.
• Zasady zachowania: jasne wytyczne dotyczące tego, jak należy się zachowywać w domu, w szkole, w miejscach publicznych.

Podparcie w teorii wychowania i psychologii dziecka

Teorie wychowawcze i psychologiczne wielokrotnie podkreślały znaczenie rutyny i struktury dla rozwoju dziecka. Erik Erikson, w swojej teorii rozwoju psychospołecznego, zwraca uwagę na etap „inicjatywa kontra poczucie winy”, który dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W tym okresie dzieci są naturalnie ciekawe świata i chętne do podejmowania działań. Rutyna i struktura pomagają im zrozumieć granice, w których mogą działać, co jest kluczowe dla rozwijania inicjatywy oraz poczucia kompetencji.

Z kolei wg teorii przywiązania Johna Bowlby’ego, bezpieczne przywiązanie, które jest podstawą dla zdrowego rozwoju emocjonalnego i społecznego, jest w dużym stopniu zależne od przewidywalności i reagowania opiekuna. Rutyna i struktura w życiu dziecka są odzwierciedleniem tej przewidywalności w szerszym kontekście życia codziennego.

Bibliografia

• Bowlby, J. (1982). Przywiązanie. Warszawa: PWN.
• Erikson, E.H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Greenspan, S.I., & Salmon, J. (2003). Rozwój emocjonalny dziecka i terapia zaburzeń emocjonalnych. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Kostyrka-Allchorne, K. (2015). Rola rutyny w życiu dziecka – perspektywa psychologiczna. “Wczesna Edukacja”, 3(32), 115-126.
• Markowska-Manista, U., & Zakrzewska-Olędzka, D. (2018). Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Justyna Makaruk